Suriname doet er goed aan om de muilkorfwetten liever vandaag dan morgen uit het Surinaams Wetboek van Strafrecht te schrappen. Deze wetten vormen een bedreiging voor de vrije meningsuiting en de beginselen van de democratische rechtsstaat. Zo ook de wet belediging van het staatshoofd. Het is niet alleen een achterlijke wet, maar ook een wet uit een archaïsch tijdperk, die niet meer voldoet aan de hedendaagse principes van vrije meningsuiting.
Wanneer het hoge functionarissen goed uitkomt wordt deze strafbepaling toegepast op de burger. We hebben van de week gezien dat burgers op basis hiervan zijn gearresteerd. Natuurlijk zijn we er geen voorstander van dat een staatshoofd vies en vuil wordt uitgescholden, maar we zien nu een tendens waar keer op keer de muilkorfwetten worden ingezet om angst in te jagen bij burgers om geen kritiek te leveren.
De muilkorfwetten zijn veelal bedoeld om laster, smaad en belediging van het staatshoofd tegen te gaan. Het gevaar is echter dat er ook gevangenisstraffen opgelegd kunnen worden. Dit is juist waartegen geprotesteerd moet worden omdat men zo het risico loopt om door anderen onterecht strafrechtelijk vervolgd te worden. Er moet voorkomen worden dat niet alleen burgers, maar ook journalisten als criminelen worden gezien en in de bak worden gegooid.
Suriname heeft de strengste smaad- en lasterwetten in het gehele Caribisch gebied. Dit liet Freedom House in 2016 weten. Sindsdien is er niets met de muilkorfwetten gedaan onder het mom van dat die niet gebruikt worden. Het is in andere landen de normaalste zaak van de wereld dat journalisten voor het huis staan van functionarissen als deel van onderzoeksjournalistiek. Hier zal dat al gauw bestempeld worden als inbreuk op het privéleven van een functionaris.
Waarom is de belediging van ons staatshoofd of ons waarnemend staatshoofd nog steeds strafbaar? De wet belediging van het staatshoofd stamt uit de koloniale tijd en had ermee te maken dat de koning niet beledigd mocht worden, de zogenoemde majesteitsschennis.
De koning in Nederland is een ceremonieel staatshoofd en dient boven de partijen te staan. Hij neemt geen deel aan het publieke debat en uit zijn mening nooit publiekelijk. Als hij wordt beledigd, dan kan hij in feite niets terugzeggen omdat van hem verwacht wordt dat hij boven de partijen moet staan. Daarom is die wetsbepaling van de majesteitsschennis er. Om de koning te beschermen tegen beledigingen. Voor belediging van een Nederlands staatshoofd stond een gevangenisstraf van vijf jaar of een geldboete van wel meer dan 20.000 euro.
In Nederland vond de politiek dit absurd en niet meer van deze tijd. De Tweede Kamer (het Nederlandse parlement) stemde in met het afschaffen van de strafbepalingen van het Wetboek van Strafrecht die met de belediging van het staatshoofd te maken hadden. Deze artikelen die over de majesteitsschennis handelden, stamden uit 1881. De strafbepalingen zijn sinds 1 januari 2020 komen te vervallen in Nederland.
In de Verenigde Staten is belediging van het staatshoofd nooit strafbaar geweest. Het mogen bekritiseren van de staat en de president behoort tot de burgerrechten van de Amerikaan. President Joe Biden moet het vooral op sociale media ontgelden. Daar wordt van alles en nog wat over hem gezegd wat ook als beledigend getypeerd kan worden. Ook zijn voorganger Donald Trump werd vaker op de korrel genomen. Trump werd zelfs voor een varken uitgemaakt. Maar noch Biden noch Trump hebben burgers voor het gerecht gesleept.
In Suriname hebben wij sinds 1987 ingevolge onze Grondwet geen ceremonieel staatshoofd meer. We hebben sindsdien een zogenoemd executief staatshoofd, die in elk geval flink deelneemt aan het politieke gekrakeel van elke dag. Ons vorige staatshoofd noemde een assembleelid zelfs een ‘sikiman’, toen die zei dat hij had gedroomd dat hij de volgende president van Suriname zou worden. Dat is dan toch ook een belediging? Er waren geen sancties tegen het vorige staatshoofd voor deze belediging. Maar als omgekeerd het staatshoofd beledigd zou worden, dan wordt men direct opgepakt en in een cel gesmeten.
Dat kan en mag in deze tijd absoluut niet meer. De strafbepalingen over belediging van ons staatshoofd en zijn vervanger moeten heel snel worden afgeschaft. President, u zegt zo vaak dat Suriname een rechtsstaat is. Waarom wordt die strafbepaling dan niet verwijderd uit onze wetgeving? U hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden. Kijk maar naar ons voormalige moederland, waar u zo vaak naartoe reist. Of kijk naar het grote Amerika, waar de belediging van het staatshoofd nooit strafbaar is geweest. Hoge bomen vangen veel wind. Dus kritiek zal er altijd zijn, zelfs beledigende kritiek. Dit is allemaal onderdeel van de democratie.
