Politieke partijen houden hun electoraat voor dat 25 mei 2020 de dag is van een nieuw begin. Op 25 mei zou volgens hun de NDP-regering worden weggestemd en zullen zij het roer overnemen. Deze stelling wordt vaak geponeerd, door vooral de oppositionele partijen. Ook burgers leven in deze veronderstelling: op 25 mei komt een nieuwe regering aan de macht. Einde NDP-regering! Een nieuwe regering treedt op 25 mei aan, is de veel gehoorde kreet.
Hoe komt men eraan om het volk voor te houden dat er op 25 mei een regeringswisseling komt? Het is een pertinente onzin. Na 25 mei zal men nog welgeteld 79 dagen moeten wachten op een nieuwe regering. Om het electoraal systeem van Suriname te begrijpen, dient men eerst te weten hoe het systeem werkt. Suriname kent twee soorten verkiezingen, te weten: verkiezingen voor De Nationale Assemblee, de districts- en ressortsraden. In totaal gaat het om bijna 1.000 volksvertegenwoordigers. Vervolgens worden de presidentsverkiezingen gehouden. En uiteindelijk draait het om het laatste want wie deze verkiezing wint is de nieuwe president en dus de nieuwe regering.
Op 25 mei, elke vijf jaar, wordt het volk van Suriname in de gelegenheid gesteld zijn stem uit te brengen op een partij voor de volksvertegenwoordigende organen. 25 mei is slechts een krachtmeting tussen politieke partijen. Aan de hand van de uitslag wordt bepaald welke partijen zetels hebben behaald. Maar belangrijk is natuurlijk ook hoeveel zetels een partij heeft behaald. En belangrijk zijn ook de zetels in de districts- en ressortsraden.
Een maand na de verkiezingen wordt het nieuwe parlement, De Nationale Assemblee, geïnstalleerd. En dit nieuwe parlement moet binnen een maand een verkiezing houden voor een nieuwe president en nieuwe vicepresident. Hiervoor zijn er twee stemrondes. Indien geen enkele kandidaat de vereiste twee derde meerderheid heeft behaald, volgt de derde en beslissende ronde in de Verenigde Volksvergadering bestaande uit leden van De Nationale Assemblee, de districts- en ressortsraden. Bijna 1.000 leden dus. En hier geldt een gewone meerderheid van de helft plus een.
De termijn van de president duurt vijf jaar en geen dag langer. Dat houdt dus in dat wanneer de nieuwe president is gekozen, deze op 12 augustus 2020 aan zijn termijn begint. De huidige president begon zijn termijn op 12 augustus 2015. De president formeert een regering en stelt het regeerteam samen. En dan begint echte werk van de nieuwe president c.q. regering.
Dus een nieuwe wind op 25 mei? Dat is het volk misleiden. Want er zijn grondwettelijk nog enkele stappen die genomen moeten worden voordat een nieuwe president kan aantreden. Eerst moeten de nieuwe Assemblee en de nieuwe districts- en ressortsraden geïnstalleerd worden. Er moeten een nieuwe voorzitter en vicevoorzitter voor De Nationale Assemblee worden gekozen. En pas dan worden de presidentsverkiezingen gehouden. Er resterende 79 dagen tussen 25 mei en de dag dat een nieuwe president aantreedt.
Politieke partijen dienen de burger goed te informeren over het grondwettelijk proces dat na 25 mei in werking treedt. Kortom, partijen dienen de burger te informeren over het verkiezingsproces in Suriname. Want 25 mei is niet het einde. Mensen die dat denken en beweren, geven daarmee aan weinig kennis te hebben van het kiessysteem van Suriname. Ze geven daarmee aan niet geleerd te hebben uit het verleden.
Zo dacht men in 1996 ook dat het Nieuw Front weer aan de macht zou komen omdat die combinatie van partijen de meeste zetels had behaald bij de verkiezingen voor de volksvertegenwoordigende organen. Uiteindelijk werd Jules Wijdenbosch van de NDP gekozen tot president van Suriname. En dat kon omdat Wijdenbosch in de derde ronde van de presidentsverkiezingen die in de Verenigde Volksvergadering plaatsvond, de meerderheid van de stemmen kreeg en daarmee van zijn tegenstander Ronald Venetiaan won. En dat scenario is nu weer mogelijk.
Als de NDP niet de vereiste meerderheid krijgt om haar presidentskandidaat gekozen te krijgen in De Nationale Assemblee, dan kan dat wellicht wel in de Verenigde Volksvergadering. Immers, daar geldt een gewone meerderheid van de helft plus een. Voor de verkiezing van de leden van de ressortsraden geldt het personenmeerderheidsstelsel. Dat wil dus zeggen dat een partij die geen meerderheid heeft in het parlement, toch een meerderheid kan behalen in de Verenigde Volksvergadering. De Nationale Assemblee wordt gekozen op basis van een evenredigheidsstelsel op districtsniveau, maar de ressortsraden op basis van het personenmeerderheidsstelsel.
Het advies aan politieke partijen is om de kiezer goed te informeren, anders kan die wel van een koude kermis thuiskomen. En dat zal de polarisatie in de samenleving alleen maar vergroten. De verkiezingen van 25 mei vormen slechts een deel van het gehele verkiezingsproces, dat wordt voltooid nadat een nieuwe president is gekozen. Dat is het systeem dat sinds 1987 in Suriname geldt.
