Na bijna twaalf jaar is middels een uitspraak van de krijgsraad een einde gekomen aan een zaak die Surinamers sinds 8 december 1982 heeft opgedeeld in voor- en tegenstanders van de decembermoorden oftewel de decembergebeurtenissen, zoals tegenstanders het noemen. Maar na vrijdag kunnen we niet meer spreken van de decembergebeurtenissen. De rechter heeft in een vonnis van 120 pagina’s aangegeven dat het gewoon om ordinaire moorden ging om machtsbehoud van de toenmalige machthebbers. De hoofdverdachte Desi Bouterse is nu veroordeelde en zal naar zijn raadsman aan journalisten heeft aangegeven, maandag verzet aantekenen. Dit is ook bevestigd door president Bouterse bij terugkomst in Suriname.
De uitspraak is voor de nabestaanden zeker een triomfantelijke overwinning, maar zeer zuur voor de veroordeelde Bouterse en zijn aanhang. Bouterse heeft nu nog twee rechtsmiddelen om zijn veroordeling aan te vechten: verzet en hoger beroep. Bouterses advocaat Irvin Kanhai zinspeelt op een periode van tien jaar alvorens het hoger beroep is afgerond. Bouterse en zijn raadsman noemen het 8-decemberstrafproces een politiek proces. De NDP gelooft er ook heilig in dat hun leider in een politiek proces is verwikkeld waarin Nederland een dikke vinger in de pap heeft. De rechters van de krijgsraad hebben al deze kritiek genegeerd en zijn onverstoord en onvermoeibaar voortgegaan met het megaproces dat op 30 november 2007 begon waarin 25 verdachten terechtstonden. Nu vonnis is gewezen, is het aan de veroordeelden om in beroep te gaan of niet.
De politieke gevolgen van het Decemberstrafproces zijn zeer complex geworden voor de politicus Bouterse, die thans de president van Suriname is. Bouterse zou ongetwijfeld in mei 2020 de trekker bij de verkiezingen voor de NDP worden. En zo het ernaar uitziet zou hij ook NDP’s kandidaat voor het presidentschap 2020-2025 zijn. Bouterse heeft er immers geen twijfel over laten bestaan een derde termijn als president te ambiëren. De NDP zal terdege rekening moeten houden met de Grondwet bij het kandideren van personen voor de verkiezingen voor De Nationale Assemblee alsook de presidentsverkiezingen in 2020. Zo staat de Grondwet niet toe dat iemand die is uitgesloten van het actief en passief kiesrecht en handelingen heeft gepleegd die strijdig zijn met de Grondwet, kandidaat is voor het presidentschap. Artikel 92 noemt expliciet op aan welke voorwaarden een kandidaat moet voldoen wil die tot president of vicepresident van de Republiek Suriname gekozen worden. Hierop afgaande zal het dan erg lastig worden voor de NDP om Bouterse te kandideren voor het presidentschap. En dat zou dan het einde kunnen zijn van zijn politieke carrière.
Daarnaast is er nog de verklaring van de in Suriname geaccrediteerde missiehoofden van de Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk, die al vrij snel na de veroordeling van Bouterse een gezamenlijke verklaring uitgaven waarin zij stelden dat het van cruciaal belang is dat de definitieve uitspraken in het 8-decemberstrafproces, nadat het beroepsproces is voltooid, worden uitgevoerd in overeenstemming met de rechtsstaat, aldus de verklaring. Dit is een zeer ingrijpende verklaring waarmee Bouterse en de NDP terdege rekening mee zullen moeten houden.
De president heeft in ons staatsbestel een belangrijke functie, zeker als het gaat om het buitenlands beleid. Hij geeft leiding aan de buitenlandse politiek en bevordert de internationale rechtsorde. Met de status van hoofdverdachte in een meervoudige moordzaak was het al moeilijk voor Bouterse om met alle landen diplomatieke relaties te onderhouden, maar met een veroordeling op zak zal het zeker nog moeilijker worden, zeker nu ook de VS en enkele landen in de EU het rechtsproces nauwlettend in de gaten houden. Het maakt dan niet uit als er nog twee rechtsmiddelen openstaan, er is al een vonnis en daar kan men nu niet omheen.
Het is maar ook de vraag hoe Bouterse de komende periode zal regeren als staatshoofd. Hij zal met zijn team van juristen en adviseurs ongetwijfeld veel tijd besteden aan het beroep en alle juridische spelletjes die gespeeld zullen worden om ‘tijd’ te kopen in het rechtsproces. Vandaag al is er topoverleg over het vonnis, de nu te volgen stappen en ongetwijfeld de verkiezingen voor De Nationale Assemblee en de presidentsverkiezingen.
Het is immers de vraag of het al gedaan is met Bouterses politieke carrière. De president kan nog steeds op een behoorlijke aanhang rekenen, zeker onder de jongeren. De NDP zal de komende tijd dan ook naarstig op zoek gaan naar een model om binnen wet- en regelgeving het toch mogelijk te maken dat Bouterse aan de verkiezingen van volgend jaar kan meedoen. Hierbij zal raadsman Kanhai ongetwijfeld proberen het rechtsproces te ondermijnen met een paar juridische spelletjes. Dit zal mogelijk tot doel hebben ‘tijd’ te kopen en het strafproces over de verkiezing heen te tillen.
Eén ding is zeker! De komende verkiezingen zullen een thriller worden. Politieke partijen zullen het vonnis, het beroep en de positie van de president vrijwel zeker aangrijpen om er politieke munt uit te slaan. Die zullen wel zeker in hun vuistje hebben gelachen bij het horen van de uitspraak. Stilletjes hopen de kleine partijen dat de rechter op 12 december in hun voordeel een uitspraak doet in de zaak verbod op pre-electorale samenwerking, een zaak die nu loopt. Zoals we in Suriname zeggen: “decembertijd, pagaratijd!”
