Het overlopen van politici naar een andere partij, is in de Surinaamse politieke geschiedenis een bekend fenomeen. Het is een verschijnsel dat in vrijwel alle landen voorkomt. Maar zeker in ons land, heeft dit begrip een negatieve lading. Overlopen wordt in Suriname gezien als verraad en kiezersbedrog, zeker als het gaat om een volksvertegenwoordiger die met zijn zetel naar een andere partij overloopt. Partijbesturen vinden dat de zetel eigendom is van de partij en dat degene die overloopt, deze zetel aan de partij moet teruggeven, maar dat doet de overloper vrijwel nooit.
In Suriname hebben we zelfs een Terugroepwet, die parlementariërs die naar een ander politiek huis gaan, moet bestraffen. De overloper zou dan teruggeroepen kunnen worden door de partij. Maar deze wet is nu eigenlijk een dode letter geworden, na een snelle wijziging van de Terugroepwet door de huidige coalitie in 2016. De Pertjajah Luhur (PL) had in 2015 via de rechter het proces in gang gezet om haar parlementariërs Raymond Sapoen en Diepakkoemar Chitan, die de PL-fractie hadden verlaten, terug te roepen. Dit is grandioos mislukt!
En met de gewijzigde Terugroepwet, heeft de PL nog minder kans. Daarom dat de partij geen moeite deed om William Waidoe, die de PL-fractie in mei 2019 verliet, terug te roepen. Volgens de nieuwe Terugroepwet kan alleen De Nationale Assemblee een parlementariër die met zijn zetel overloopt, terugroepen. Daarvoor zijn dus 26 zetels nodig, dus de coalitie zal moeten terugroepen. En de ervaring leert nu eenmaal dat een parlementariër overloopt naar de coalitie, dus naar de kant waar de meerderheid zit. En die meerderheid gaat hem dan echt niet terugroepen. Dus de Terugroepwet is dood.
Deze zaken geven het verschijnsel overlopen in de Surinaamse politiek een negatieve lading. Maar overlopen hoeft niet altijd op die manier te worden geïnterpreteerd. Denk maar aan George Hindori die tijdens de perikelen rond de voorbereidingen van onze onafhankelijkheid in 1975, de doorslag gaf door met zijn zetel naar de coalitie over te lopen en de patstelling te doorbreken in het parlement, waardoor Suriname alsnog een republiek kon worden. Hindori had hiermee, zo zei hij zelf, het landsbelang vooropgesteld. In zijn partij, de Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP), sprak men van hoogverraad. Hier is dus duidelijk dat het afhangt vanuit welke kant je de zaak bekijkt. De overloper zegt in landsbelang te handelen, maar de partij noemt dit verraad.
Het is ook best wel grappig om te zien hoe men kan veranderen als het om overlopen gaat. Het overlopen komt al tientallen jaren in onze parlementaire geschiedenis voor. Zo heeft de VHP al in de jaren zestig van de vorige eeuw overlopers gekend, evenals de Nationale Partij Suriname (NPS) in die dagen. Zo liep men over uit principe of in landsbelang en soms voor eigen belang. Zie maar de vele splinterpartijen en nieuwe partijen die in die periode zijn ontstaan. Politici die toen overliepen en nu zelf met fractiegenoten te maken hebben die overlopen, keuren het overlopen van hun partijgenoot af. Toen keurde men zijn eigen daad van overlopen goed, maar nu keurt men het overlopen van een partijgenoot af.
Hindori wordt vaak als een overloper getypeerd door zijn handeling in de periode vóór onze onafhankelijkheid. Maar er waren toen ook andere overlopers. Medio 1975 verlieten Paul Somohardjo samen met Albertine Liesdek-Clarke en Charles Lee Kong Fong de coalitie en vormden een driemansfractie in de toenmalige Staten van Suriname. Was dit geen overlopen? De overlopers zullen zeggen dat in landsbelang was gehandeld. In 1996 verlieten vijf VHP’ers de partij om samen met Atta Mungra de regering-Wijdenbosch te ondersteunen. Was dit geen overlopen? Deden ze het in landsbelang? En zo kunnen we het rijtje verder aflopen. Er zijn legio voorbeelden van politici die overlopen naar een andere partij of zelfs een eigen fractie vormen. Haast elke politieke partij heeft ermee te maken gehad.
Overlopen kan dus uit principe, in landsbelang of persoonlijk en opportunistisch belang. Het is inherent aan de politieke cultuur van Suriname. Politici die huilen wanneer een partijgenoot hun fractie verlaat, hebben zich soms zelf ook schuldig gemaakt aan overlopen. Als men overloopt uit een bepaald principe of in landsbelang, dan kan dat nog door de beugel, maar zodra het opportunisme, het eigen belang, de overhand begint te nemen, dan is het einde zoek en krijgt het begrip overlopen een vieze smaak. Zo vies zelfs dat het wel huizen ver stinkt. In 2020 kunnen we meer overloopgevallen verwachten, want de partij kan een overloper toch niet meer terugroepen. Wel de meerderheid in het parlement en die zal wel gek zijn om dat te doen. Eén of meerdere zetels extra kan ze misschien wel goed gebruiken om haar machtsbasis te consolideren.
