Ons parlement, De Nationale Assemblee (DNA), heeft deze week in een marathonzitting de regering gemachtigd om de Brokopondo-overeenkomst te mogen beëindigen. Na dagen vergaderen, stemde de meerderheid in DNA voor het wijzigen van deze overeenkomst. Coalitie en oppositie zijn uitvoerig aan het woord geweest, maar zoals in elke democratie tellen uiteindelijk de stemmen die bepalen of een ontwerpwet al dan niet is aangenomen. Zo ook afgelopen vrijdag in ons Huis van het Volk.
Vreemd is echter de verklaring die de Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) vrijdag kort voor de stemming uitgaf. Daarin stelt de VHP dat als de NDP-regering de huidige deal met multinational Alcoa doordrukt, zal een toekomstige VHP-regering het na mei 2020 weer op tafel brengen voor nieuwe onderhandelingen. Deze ‘belofte’ moet als zeer loos worden beschouwd. De regering is nu gemachtigd door De Nationale Assemblee om alles in het werk te stellen om de Brokopondo-overeenkomst met Alcoa vroegtijdig te beëindigen. De wetten die in DNA zijn aangenomen, zullen na bekrachtiging door de president en publicatie in het Staatsblad van de Republiek Suriname, in werking treden. En is dit gebeurt, dan zal de Afobaka-dam per 31 december 2019 in Surinaamse handen komen. Hoe in Godsnaam wil de VHP dan bij een eventuele regeringsdeelname in augustus 2020 deze deal weer op tafel van de multinational brengen? Dit lijkt eerder een loze belofte of iets waarmee de VHP haar achterban een beetje zoet wil houden. Politieke partijen moeten eerlijk zijn en het electoraat realistische zaken voorhouden.
Ook stelt de VHP dat Alcoa moet beseffen dat zij bezig is een deal te sluiten die noch politiek noch maatschappelijk draagvlak heeft. Deze uitspraak van de VHP is staatsrechtelijke onzin. Hoezo geen politiek draagvlak? Hoe wordt politiek draagvlak in een democratisch staatsbestel getoond? Politiek draagvlak kan niet worden afgeleid uit mooie woorden, het houden van partijbijeenkomsten, radiopraatprogramma’s of wie het hardst kan schreeuwen. Politiek draagvlak in een democratische constellatie moet worden gezocht in de volksvertegenwoordiging. Dat geldt in alle democratische staten.
Als president Trump in zijn parlement geen meerderheid kan krijgen voor een wetsvoorstel, dan heeft hij geen draagvlak hiervoor en wordt het wetsvoorstel verworpen. Als de Nederlandse regering in het parlement geen meerderheid heeft voor een wetsontwerp, dan is er geen draagvlak voor in de volksvertegenwoordiging en wordt het wetsontwerp verworpen. Zo werkt dat in een democratisch staatsbestel, ook in dat van ons. De enige manier om in een democratisch bestel politiek draagvlak te meten, is om te kijken of de regering een meerderheid heeft in het parlement. Dat hebben we met elkaar afgesproken. Daarom gaan we om de vijf jaar naar de stembus om te bepalen welke partij en wie uiteindelijk draagvlak krijgt als president van de Republiek Suriname.
Politiek draagvlak was er ook bij de aanname van de Wet Constitutioneel Hof, afgelopen vrijdag. Maar zo zwart-wit moeten we het ook niet stellen. Want bij de instelling van een Constitutioneel Hof zijn er ook andere zaken die een rol spelen. Het ontbreken van dit hof was reden genoeg voor de krijgsraad om in 2012 het 8 Decemberstrafproces op te schorten. De auditeur-militair vroeg aan de krijgsraad om de toen aangenomen Amnestiewet, die amnestie verleende aan alle verdachten in dit proces, te laten toetsen door het nog in te stellen Constitutioneel Hof. Een deel van de samenleving, waaronder de nabestaanden in dit proces, uitte haar misnoegen over het besluit van de krijgsraad om dit proces op te schorten, totdat in elk geval het Constitutioneel Hof de Amnestiewet had getoetst. Het niet instellen van het Constitutioneel Hof was ook weer de reden voor de krijgsraad om het 8 Decemberstrafproces in 2016 te hervatten.
Hoewel er wel politiek draagvlak is, er is een meerderheid in DNA, moet er ook gekeken worden naar het maatschappelijke draagvlak. Een deel van de samenleving was tegen opschorting van het 8 Decemberstrafproces, een deel van de samenleving en zeker ook maatschappelijke groepen en buitenparlementaire partijen hadden bezwaar gemaakt tegen de manier hoe de regering de Brokopondo-overeenkomst met Alcoa wil beëindigen. In georganiseerde democratische staten wordt geacht dat regeringen ook rekening houden met deze vorm van draagvlak. Dit noemt men: maatschappelijk draagvlak. Het aannemen of wijzigen van wetten is geen optelsom van het aantal zetels alleen. Er dient ook te worden geluisterd naar ‘de andere kant’: de maatschappij.
Het zo haastig afhandelen van het wetsontwerp Constitutioneel Hof roept ook vragen op. Het Constitutioneel Hof dat in de Grondwet van 1987 wordt genoemd, kan een verrijking zijn voor de ‘checks and balances’ in onze politieke bestel, maar waarom zo een haast met het maken van de organieke wet? Terwijl een groot deel van het land vrijdagmiddag met een blackout te maken had, werd in landsvergaderzaal vergaderd over het Constitutioneel Hof. Een groot deel van de gemeenschap kon de beraadslagingen niet volgen. En het is gebruik dat als er een storing is en men DNA niet kan volgen, vergaderingen worden stopgezet. Waarom zo een haast om dit wetsontwerp aan te nemen? Heeft dit iets te maken met het aanstaande vonnis in het 8 Decemberstrafproces dat in oktober of november van dit jaar wordt verwacht? Zal het Constitutioneel Hof nog iets moeten doen om de uitspraak in het 8 Decemberstrafproces tegen te houden? Time will tell of niet. Who knows!
