De verkiezingen naderen, en zoals gewoonlijk zijn er tal van peilingen. Partijen verkondigen op podia hoeveel zetels ze verwachten binnen te halen. In de meeste gevallen is er duidelijk een grote discrepantie tussen de behoefte en de werkelijkheid.
De verkiezingen van 2025 zullen totaal anders zijn. Na 38 jaar is er een einde gekomen aan het districtenstelsel. De toenmalige militaire regering had dit systeem opgezet om de minst bevolkte districten de mogelijkheid te geven om in het hoogste college van staat te participeren. Door de verandering naar het landelijke evenredigheidssysteem zullen er verschuivingen plaatsvinden in het aantal zetels.
In 2020 hebben zes partijen zetels behaald: VHP, NDP, ABOP, NPS, PL en BEP. Ik zal elke partij afzonderlijk analyseren en een prognose doen voor 2025. Daarbij zal ik starten met de kleinste partij om de spanning erin te houden. Tot slot bespreek ik twee nieuwe combinaties.
BEP: Broederschap en Eenheid in de Politiek
Deze partij heeft met 6835 landelijke stemmen 2 zetels behaald in de districten Brokopondo en Sipaliwini. De BEP heeft, net als de NDP en ABOP, last van het kwijtraken van ‘goedkope’ zetels in het binnenland. Geprojecteerd tegen het nieuwe systeem zou de BEP landelijk 1 zetel behalen. Tot nu toe heb ik geen bijzondere beweging van de BEP gemerkt waaruit ik zou kunnen afleiden dat ze massaal meer kiezers achter zich zouden kunnen krijgen. Voor oppositiepartijen is het altijd moeilijk om in beeld te zijn, omdat ze de mogelijkheden van een regeringspartij moeten ontberen.
Conclusie: Gezien het aantal stemmen van de partij in 2020 en de huidige situatie van de partij zit een tweede zetel er niet in. Ze vallen dus terug naar 1 zetel. (BEP: 1 zetel)
PL: Pertjajah Luhur
De PL heeft door de samenwerking met de ABOP in 2020 1 zetel in Commewijne weten te bemachtigen. Ze hebben van 2015 tot 2020 in de oppositie zware slagen moeten incasseren van de door dissidenten opgerichte HVB, die ervandoor ging met 7423 stemmen. Een groot aantal van deze stemmen kwam van PL-aanhangers. De PL behaalde in 2020 10.814 stemmen. Ik heb de stemmen van de ABOP op de PL-lijst afgetrokken. Het is zeker dat de HVB zijn huidige stemmenaantal niet zal kunnen behouden. Deze partij heeft niet veel beweging op het veld en is ook samengegaan met de NDP.
Conclusie: Verwachtbaar is dat heel wat leden van de HVB terug zullen gaan naar de PL. Deze laatste kan dan uitgroeien naar 2 zetels, en indien er leden waren die voor de VHP hadden gestemd, bestaat de mogelijkheid voor een derde zetel, maar dat is heel onwaarschijnlijk. (PL: 2 zetels)
NPS: Nationale Partij Suriname
Na haar uittreden uit de coalitie is de NPS een felle campagne voor verandering gestart. Nieuwe gezichten werden erbij gehaald om de partij te vernieuwen en een andere richting op te gaan (A nyun pasi). Het nieuwe elan, bestaande uit jongeren die via social media maar ook via diverse organisaties hun sporen hebben verdiend, gaf de NPS al heel gauw een frisse, uitnodigende uitstraling. Ze waren in 2020 goed voor 32.394 stemmen en behaalden daarmee drie zetels in het districtenstelsel. In het landelijke stelsel zouden ze echter op zes zetels zijn uitgekomen.
Alhoewel een verdere groei voor de NPS erin zit, zal het afhangen van de mate waarin zij in staat is meer jongeren te interesseren. De NPS is een zeer conservatieve partij met strakke structuren, waar nieuwelingen niet gemakkelijk doordringen tot de top. In het verleden heeft bijvoorbeeld R. Peneux dat ervaren. Voor haar groei zal de NPS het moeten hebben van kiezers die destijds op de VHP hebben gestemd en nu ontevreden zijn. De NPS heeft daarbij veel concurrentie van de NDP en de combinatie A20, DOE en PRO.
Voorts is de NPS het vertrouwen van de districten en het binnenland kwijtgeraakt. Vooral in het binnenland geven de kiezers meer vertrouwen aan de NDP, de ABOP en de BEP.
Conclusie: Ondanks het vertrouwen dat ze kwijt is in het binnenland en de grote concurrentie in Paramaribo en Wanica, is mijn verwachting dat de NPS toch verder zal groeien en een zevende zetel erbij zal krijgen. Er moet echter veel gebeuren willen ze op acht zetels komen. (NPS: 7 zetels)
ABOP: Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij
De ABOP zit voor de derde keer in de coalitie (2005-2010, 2010-2015 en 2020-2025). Twee keer binnen een combinatie en in 2020 zelfstandig met de VHP. De partij heeft sinds haar eerste zetel een constante groei doorgemaakt. In 2020 behaalde ze 9 zetels binnen de lijstverbinding met de PL. Het aantal stemmen bedroeg 30.769. Met het landelijk evenredigheidsstelsel zou de partij goed zijn voor 5 zetels, dus vier minder. Hiermee is dus duidelijk dat deze partij ook slachtoffer is van het kwijtraken van de ‘goedkope’ zetels.
De ABOP heeft echter een constante achterban en een sterk dominante voorzitter die zeer sociaal voelend is en grote delen van de arme klasse aanspreekt. Bouterse van de NDP werd gezien als de grote sociale leider en na hem Brunswijk. Het is mogelijk dat de arme klasse Brunswijk nu als haar enige redder zal zien. Dit gegeven kan in het voordeel werken van de ABOP, waardoor ze, ondanks dat ze een coalitiepartij is die zware maatregelen heeft moeten doorvoeren, toch in stemmenaantal kan toenemen.
Conclusie: De ABOP zal groeien in stemmenaantal, maar kan toch terugvallen in zetels. Mijn voorspelling is acht zetels voor de ABOP en, indien de populariteit van de voorzitter extreem aanslaat bij de arme klasse, kan er een groei doorgemaakt worden naar negen zetels. (ABOP: 8 zetels)
NDP: Nationale Democratische Partij
De NDP heeft een zware klap te verwerken gehad, namelijk het heengaan van haar charismatische leider. Bouterse is voor de NDP onvervangbaar en wordt door velen gezien als de grootste ideologische leider die Suriname tot nu toe heeft gekend. De partij kampt bovendien met ernstige interne strubbelingen. Na de grote achteruitgang in zetels in 2020 leek de partij verloren te zijn toen kopstukken als Simons, Misikaba en Akiemboto het bijltje erbij leken neer te leggen. Akiemboto en Misikaba leken de partij zelfs te verlaten. Nu zijn ze in vol ornaat terug.
Jenny Simons is nu voorzitter, een zeer ervaren politica. Misikaba is een geweldige podiumspreker die zijn gelijke niet kent. Akiemboto is de meer bezadigde, op de achtergrond opererende technocraat. Hoewel de NDP altijd mooie projecten van de grond heeft weten te krijgen, kan de partij nog niet zo goed omgaan met de staatsfinanciën. In 2020 heeft de NDP veel ‘goedkope’ zetels weten te behalen. Een voorbeeld is Coronie, daarnaast Brokopondo en Sipaliwini. In 2020 had de partij 66.762 stemmen, goed voor 16 zetels. In een landelijk systeem zouden dat er 12 zijn geweest.
Ook voor de NDP zal het een uitdaging zijn om die 16 zetels te behouden en eventueel te groeien. Het compenseren van goedkope zetels is niet gemakkelijk. Een klein voordeel is Wanica, waar de partij 11.483 stemmen behaalde.
Conclusie: Gezien de ontevredenheid over de VHP is het zeker dat de NDP in stemmenaantal zal toenemen, maar de concurrentie is groot. Deze partijen zijn verworden tot elkaars tegenpolen. Ik zie de NDP wel groeien in stemmenaantal, maar niet in zetels. Afhankelijk van de kiesdeler kunnen ze zelfs zetels verliezen. (NDP: 16 zetels)
VHP: Vooruitstrevende Hervormingspartij
De VHP heeft nooit eerder zoveel zetels behaald. Na een mislukte poging binnen V7 besloot de partij zelfstandig de verkiezingen in te gaan, en met succes. Hun voornemen om Suriname te redden en de Stem Slim-campagne sloegen erg goed aan. Maar de realiteit van de economische situatie dwong de VHP uiteindelijk op de knieën. Het door de NDP uitgestelde IMF-programma moest de partij alsnog, samen met partners ABOP, NPS en PL, doordrukken, wat zeer ernstige gevolgen heeft gehad voor de arme klasse. Voor het sociale programma, dat onderdeel was van het IMF-programma, was er vanuit de VHP weinig aandacht. Dit heeft enorm kwaad bloed gezet bij de burgers. Kortom, veel is de VHP niet in dank afgenomen.
Voorts was het muilkorven van critici ongekend. De VHP zal terugvallen, maar houd er rekening mee dat zij een grote, constante achterban heeft. De VHP scoort vooral goed in Wanica, Nickerie en Saramacca. Waar in Nickerie en Saramacca gesproken kan worden van relatief goedkope zetels, wordt dit ruimschoots gecompenseerd met Wanica.
Conclusie: Gezien de impopulaire maatregelen en het verlies van vertrouwen in de president bij grote delen van het electoraat zie ik de VHP terugvallen in stemmen en zetels. (VHP: 14 zetels)
A20, DOE, PRO
Deze combinatie bespreek ik omdat ze zeker een impact zal hebben in 2025. Samen was ze goed voor 8469 stemmen, dus 1 zetel. DOE heeft al meegedaan in regeringsverband in 2015, maar stapte vervroegd eruit. Het electoraat was danig ontevreden over de performance van hun minister, waardoor ze in 2020 geen zetel meer haalden. Hun aantal stemmen werd met name door de deelname van A20 opgedeeld. Deze twee partijen hebben nagenoeg dezelfde signatuur. Nu ze weer bij elkaar zijn, zal de uitstraling van A20 er zeker voor zorgen dat ze goed aanslaan bij het electoraat. Twee zetels zitten er zeker in. Een derde acht ik onwaarschijnlijk.
OPTSU en anderen
Zetel nummer 51 ligt voor het oprapen voor een eventuele andere combinatie. OPTSU werd door Ameerali opgericht in 2020 om kleine partijen te bundelen. Het had geen succes omdat er geen vertrouwen was. Of dat nu het geval is, valt te betwijfelen. In elk geval kunnen de samenwerkende kleine partijen samen één zetel pakken indien ze goed campagne voeren.
Conclusie
Ik heb geen officiële peiling gehouden. Deze analyse is gebaseerd op ervaring met de verkiezingen sinds 2005 en gesprekken met tal van verkiezingsdeskundigen. Sommigen kunnen het anders zien, en dat mag. Samenvattend kom ik tot de volgende zetelverdeling: NDP 16, VHP 14, ABOP 8, NPS 7, PL 2, A20 en anderen 2, en BEP 1. Zetel 51 kan nog naar elk van deze partijen gaan.
Stanley Betterson
