Kanker is wereldwijd de op één na belangrijkste doodsoorzaak. Jaarlijks kunnen bijkans 3,7 miljoen levens worden gered dankzij preventie, vroege ontdekking en behandeling. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) kwamen er in 2018 maar liefst 1024 nieuwe gevallen van kanker bij in Suriname. Van dit aantal was 524 man en 218 vrouw.
De belangrijkste vorm van kanker bij mannen is prostaatkanker. Bij ruim 33 procent van de mannelijke patiënten werd prostaatkanker gedetecteerd, terwijl longkanker voorkwam voor bij 13,9 procent van de mannen. Bij vrouwen is borstkanker met ruim 325 de meest voorkomende kankersoort, gevolgd door baarmoederhalskanker met 16,4 procent. Elk jaar wordt op 4 februari, Wereld Kankerdag, extra aandacht gevraagd voor deze ziekte.
Oorzaken van kanker
Kanker kan worden veroorzaakt door een aantal verschillende factoren. Zoals bij veel andere ziekten zijn de meeste kankers het resultaat van blootstelling aan een aantal verschillende oorzakelijke factoren. Hoewel sommige factoren niet kunnen worden veranderd, kan ongeveer een derde van de kankergevallen worden voorkomen door het verminderen van gedrags- en voedingsrisico’s.
Risicofactoren zoals alcohol
Er zijn een aantal risicofactoren die vermeden kunnen worden. Een belangrijke daarvan is alcohol. Het bewijs dat alle soorten alcoholische dranken de oorzaak zijn van een aantal vormen van kanker is nu sterker dan ooit tevoren. Alcohol kan het risico op zes soorten kanker verhogen, waaronder darm-, borst-, mond-, keelholte- en strottenhoofd-, slokdarm-, lever- en maagkanker. Uit onderzoek is gebleken dat zelfs matige alcoholinname het risico op kanker verhoogt.
Overgewicht, dieet en voeding
Overgewicht is in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van twaalf verschillende soorten kanker, waaronder pancreaskanker. Over het algemeen gaat een grotere gewichtstoename, vooral bij volwassenen, gepaard met grotere risico’s op kanker. Verder suggereren experts dat diëten met veel rood vlees, verwerkt vlees, gezouten voedsel en weinig fruit en groenten, een impact hebben op het risico op kanker, met name kanker van het colorectum en de maag. Voorts helpt regelmatige fysieke activiteit niet alleen om overtollig lichaamsvet en de daaraan verbonden kankerrisico’s te verminderen, maar fysiek actief zijn kan helpen om de risico’s op het ontwikkelen van darm-, borst- en endometriumkanker te verminderen.
Vermijd roken
Tabaksrook bevat ten minste tachtig verschillende kankerverwekkende stoffen. Wanneer rook wordt ingeademd, komen de chemicaliën in de longen en in de bloedbaan terecht en worden door het lichaam getransporteerd. Dit is de reden waarom roken en het gebruik van pruimtabak niet alleen long- en mondkanker veroorzaakt, maar ook verband houdt met vele andere vormen van kanker. Hoe meer iemand rookt, hoe jonger hij begint en hoe langer hij blijft roken, hoe groter het risico op kanker. Momenteel is tabaksgebruik verantwoordelijk voor ongeveer 22 procent van alle sterfgevallen door kanker.
Ioniserende straling
Ook door de mens veroorzaakte stralingsbronnen kunnen kanker veroorzaken. Ze zijn een risico voor werknemers. Deze stralingsbronnen omvatten radon, röntgenstralen, gammastralen en andere vormen van hoogenergetische straling. Langdurige en onbeschermde blootstelling aan ultraviolette straling van de zon, zonnelampen en zonnebanken kan ook leiden tot melanoom en maligniteiten van de huid. Mensen met een lichte huid, personen met veel moedervlekken of die een familiegeschiedenis hebben van melanoom of niet-melanoom huidkanker, lopen het hoogste risico. Mensen van alle huidtinten kunnen echter huidkanker ontwikkelen, inclusief personen met een donkerdere huid.
Gevaren op de werkplek
Sommige mensen lopen het risico blootgesteld te worden aan een kankerverwekkende stof vanwege het werk dat ze doen. Werknemers in de chemische verfindustrie hebben bijvoorbeeld een hogere incidentie dan normaal van blaaskanker. Asbest is een bekende oorzaak van kanker op de werkplek, vooral een kanker die mesothelioom wordt genoemd en die meestal de bedekking van de longen aantast. Voorts zijn besmettelijke agentia verantwoordelijk voor ongeveer 2,2 miljoen sterfgevallen per jaar. Deze virussen kunnen veranderingen in cellen veroorzaken, waardoor het waarschijnlijker is dat ze tot kanker verworden.
