De assembleeleden Cedric van Samson en Dew Sharman hebben politieke lef en rechtstatelijke inborst getoond met het door hun ingediende initiatiefvoorstel ter wijziging van de Grondwet. Aan artikel 54 van de Grondwet worden twee leden toegevoegd, waarmee voorkomen kan worden dat veroordeelden zitting nemen binnen de top van het landsbestuur en in volksvertegenwoordigende lichamen.
De president, vicepresident, ministers, assembleeleden, onderministers, directeuren en onderdirecteuren van departementen van Algemeen Bestuur, districtscommissarissen, leden van de Staatsraad, districts- en ressortraad, krijgen voor hun benoembaarheid als voorwaarde dat zij geen veroordeling op hun naam mogen hebben van vijf maanden of langer. Wie tijdens zijn zittingsperiode veroordeeld wordt voor tenminste vijf maanden, wordt geacht van rechtswege ontzet te zijn uit het betreffende ambt of lidmaatschap. Tevens zal het niet meer uitmaken of de veroordeling in of buiten Suriname heeft plaatsgevonden.
Voor de kleine ambtenaar worden hoge eisen van integriteit gesteld, waarom niet ook voor de hoogste ambten?
Indien iemand solliciteert naar het ambt van politie, wordt die persoon aan een zeer streng antecedentenonderzoek onderworpen. Zelfs de kleinste vergrijpen of misdragingen kunnen een beletsel vormen om toegelaten te worden tot de politieopleiding. Dit is te begrijpen, want een politieambtenaar is de hoeder van de rechtsorde met de daaraan gekoppelde zware verantwoordelijkheden. Die dient met veel verantwoordelijkheden om te kunnen gaan. Die moet tevens verantwoord kunnen omgaan met veel gevoelige informatie en bevoegdheden. Het gaat erom hoe verantwoord zo iemand kan zijn.
Het valt niet uit te leggen dat bij ambtenaren of bij de kleine man de lat zo hoog wordt gelegd, maar bij de hoogste politieke ambtsdragers zeer coulant omgegaan wordt met de toets der integriteit, verantwoordelijkheid, rechtschapenheid, etc. Dit, terwijl de uitstraling van een schoon blazoen van boven naar beneden gericht dient te zijn, niet van beneden naar boven. Om een voorbeeld te geven: ouders dienen het goede voorbeeld te geven aan kinderen, niet andersom.
Voorbeeld
Indien je in dronkenschap hebt gereden en iemand dodelijk hebt aangereden, geeft aan dat je niet in staat bent om te gaan met de maatschappelijke of burgerlijke verantwoordelijkheid die op je rust. Het risico zit erin dat je dan ook onverantwoord of lichtvaardig zult omgaan met je verantwoordelijkheden die voortvloeien uit het te bekleden ambt. Precies dat risico moeten wij niet willen nemen. Hetzelfde geldt voor alle andere delicten waarvoor iemand veroordeeld zou zijn.
In de top van het staatsbestel zit ook het gevaar van verwevenheid tussen de onder- en bovenwereld. Het risico dat iemand onverantwoord omgaat met dit risico, dient vermeden te worden. In de hoogste regionen van het landsbestuur en binnen de democratische structuren van het land worden de meest gewichtige beslissingen genomen die gevolgen hebben voor land en volk. Daar waar de meest gewichtige beslissingen genomen worden, daar dient de toets der toelating ook de strengste te zijn. Er dient voorkomen te worden dat figuren die een gevaar kunnen vormen voor de democratische rechtsorde, de veiligheid of andere gewichtige staatsbelangen, het land en volk, toegelaten worden tot het democratisch bestuur of het staatsbestel waar besluiten voor land en volk genomen worden.
Dit alles in acht nemende, is het niet te bevatten dat het medium Waterkant gesuggereerd heeft dat met het nieuwe voorstel opnieuw een poging wordt gewaagd om politici waaronder Desi Bouterse en Ronnie Brunswijk, die beiden voor misdrijven zijn gevonnist, uit te sluiten.
Veroordeling binnen of buiten Suriname
De beoordeling of iemand zou kunnen omgaan met de (publieke) verantwoordelijkheid die aan een ambt of lidmaatschap gekoppeld is en of die persoon een risico zou kunnen vormen voor die verantwoordelijkheid, is niet gebonden aan een veroordeling binnen Suriname alleen. Indien je in het buitenland veroordeeld bent voor diefstal, geld je niet alleen in het buitenland als een dief. Je geldt wereldwijd als een dief, dus ook in Suriname.
Onverantwoordelijken hebben hiermee politiek bedreven, blijkt uit de politieke geschiedenis van Suriname.
De eis van vijf maanden
Voor assembleeleden geldt reeds dat hun DNA-lidmaatschap eindigt door veroordeling wegens misdrijf bij onherroepelijk geworden rechterlijke uitspraak tot een vrijheidsstraf van tenminste vijf maanden (artikel 68 lid 1 onder g van de Grondwet). Dit impliceert dat zij daarna ook geen lid meer mogen zijn of worden van DNA. Dit artikel zegt niets over de plaats van veroordeling, dus ook een veroordeling in het buitenland zou een belemmering vormen voor het lidmaatschap van DNA. Desondanks zou ik deze bepaling niet aan meerdere interpretaties willen overlaten.
Het is goed dat de in artikel 68 lid 1 onder g van de Grondwet genoemde termijn van vrijheidsstraf van vijf maanden, nu in het initiatiefvoorstel ook wordt doorgetrokken naar de overige ambten of lidmaatschappen. Je wordt niet voor niets veroordeeld tot gevangenisstraf van vijf maanden of meer. Er zal dan sprake zijn van zware misdrijven en verfoeilijke gedragingen. De oorspronkelijke grondwetgever zal redenen gehad hebben om de eis te stellen op vijf maanden.
Je kunt ook stellen dat men helemaal geen veroordeling, dus ook niet van één maand moet hebben. Echter, bij zo een eis bestaat het risico dat er bij wijze van spreken niemand meer overblijft. Reden waarom het beter is om de zaak pragmatisch te bekijken.
Aanbevelingen met betrekking tot het initiatiefvoorstel
In het toe te voegen lid 4 van het voorstel staat dat: “Vindt de onherroepelijke veroordeling plaats gedurende diens zittingsperiode, dan wordt van rechtswege de persoon ontzet uit het betreffend ambt of lidmaatschap”.
Bovengenoemde omschrijving is riskant. Wij dienen te leren uit het verleden. Ik breng u in herinnering dat gewezen president Jules Wijdenbosch weigerde af te treden, ondanks een motie van wantrouwen in het parlement. Wijdenbosch vond dat hij voor vijf jaar gekozen was en dus niet tussentijds afgezet kon worden. Precies dit soort situaties dienen voorkomen te worden wil je een potdicht wetssystematiek hanteren.
Ik zou lid 4 liever eindigen met: “……wordt de persoon van rechtswege geacht ontzet te zijn uit het desbetreffende ambt of lidmaatschap, gelijktijdig van rechtswege afstand te hebben gedaan van het desbetreffende ambt of lidmaatschap”.
Hiermee bewerkstellig je dat de wil van die persoon niet meer relevant is. Het artikel is dan niet meer voor interpretatie vatbaar van wie dan ook.
Een andere aanbeveling is om als voorwaarde te stellen dat het misdrijf waarvoor iemand veroordeeld is, ook strafbaar dient te zijn in Suriname. Voorbeeld: in Indonesië kun je zo een jaar gevangenisstraf krijgen bij overspel. Stel je voor dat je in dat land op vakantie bent en niet bekend bent met deze strafbepaling en je pleegt overspel. Dan zou je in Suriname ook niet toegelaten kunnen worden tot de eerder aangehaalde ambten of lidmaatschappen. Dit, terwijl overspel niet strafbaar is in Suriname. Denk bijvoorbeeld ook aan het verbod om zonder boerka in het openbaar te verschijnen in Iran, bij schending waarvan je hoge straffen opgelegd kunt krijgen. In Suriname is zo een verbod er niet. Zo zijn er meerdere voorbeelden van strafbepalingen die in het buitenland wel strafbaar zijn, maar waarvan de strafbaarheid niet algemeen maatschappelijk aanvaard is in Suriname.
Tevens verdient het aanbeveling dat de veroordeling door een grondwettelijk ingestelde rechterlijke macht uitgesproken dient te zijn, want thans zijn er grappenmakers die denken uit het niets een volkstribunaal te kunnen oprichten en daarmee recht te kunnen spreken jegens iedereen. In het buitenland kun je in sommige landen ook door een dorps- of stamhoofd veroordeeld worden.
Tenslotte geef ik in overweging om de lijst van de opgesomde ambten aan te vullen met ambassadeurs van Suriname, want die vertegenwoordigen Suriname in het buitenland.
Nu zal moeten blijken welke assembleeleden tegen dit voorstel zijn
In een beschaafd land zou zo een initiatiefvoorstel overbodig moeten zijn, want de inhoud ervan zou vanzelfsprekend moeten zijn. Dit is een kans voor Suriname om in het reine te komen. Wij moeten een generatie van politici hebben die een schoon blazoen hebben. Er is geen ruimte voor mensen met een veroordeling. Ik kijk uit naar de behandeling van dit initiatiefvoorstel. Ik ben benieuwd wie publiekelijk de durf zal hebben om tegen dit voorstel te stemmen. Anders gezegd, ik ben benieuwd wie publiekelijk goedkeurt dat veroordeelden de eerdergenoemde ambten vervullen of lid mogen zijn van de desbetreffende volksvertegenwoordigende organen. De ware aard van assembleeleden zal nu moeten blijken.
Sunil Sookhlall
sunil.sookhlall@hotmail.com
Facebook
