De rechter-commissaris (rc) heeft onlangs besloten dat het Openbaar Ministerie (OM) niet tot aanhouding van gewezen vicepresident Ashwin Adhin mocht overgaan. Volgens de rc moest het OM de heer Adhin eerst in staat van beschuldiging stellen via De Nationale Assemblee (DNA). Met andere woorden, het OM moest eerst toestemming hebben van DNA, om Adhin aan te houden. Dit is een volstrekte misinterpretatie van de Wet In Staat van Beschuldigingstelling en Vervolging Politieke Ambtsdragers (WIPA); een buitengewoon opmerkelijke beslissing van de rc.
De titel van deze wet impliceert het al dat deze wet van toepassing is indien je een (gewezen) politieke ambtsdrager wilt vervolgen. Zie in het gearceerde gedeelte hieronder, een afbeelding van de betreffende wet.
Op dit moment bevindt deze zaak zich in de opsporingsfase en niet in de vervolgingsfase. In de opsporingsfase is deze wet nog niet van toepassing. Pas in de vervolgingsfase is deze wet van toepassing. Fnuikend is dat juristenland Suriname zwijgt en het volk niet (volledig) uitlegt wat deze wet inhoudt. De onwetendheid over de toepassing van deze wet maakt dat er veel maatschappelijk onbegrip ontstaat.
Wij zullen u uitleggen waar de opsporingsfase eindigt en waar de vervolgingsfase begint, dus ook op welk moment de WIPA in werking treedt.
Stap 1
De zaak begint met een opsporingsfase, waarbij de procureur-generaal (pg), de heer Adhin eerst gaat (ver)horen over de zaak en alle informatie gaat verzamelen hierover. Hierbij mag hij Adhin aanhouden, indien hij niet komt opdagen voor verhoor, of indien hij in belang van het onderzoek dat nodig acht. Dat is nu ook gebeurd met Adhin.
Stap 2
De pg gaat bezien of de informatie die hij heeft kunnen verzamelen, zal kunnen leiden tot een zaak tegen Adhin. Anders gezegd, hij gaat kijken of hij voldoende redenen heeft om de zaak van Adhin voor de rechter te brengen. Hier eindigt de opsporingsfase.
Stap 3
Indien de pg meent dat hij wel een sterke zaak heeft tegen Adhin, gaat hij een besluit nemen om Adhin te vervolgen. Voordat hij Adhin kan vervolgen, moet hij nu eerst kijken of de feiten gepleegd zijn in de uitoefening van zijn functie of ambt. Indien wel, dan moet hij een vordering sturen naar DNA om Adhin in staat van beschuldiging gesteld te krijgen.
Anders gezegd, hij moet DNA eerst toestemming vragen, om Adhin te vervolgen. Pas op dit moment treedt de WIPA in werking. Als DNA hem die toestemming heeft verleend, mag hij overgaan tot vervolging. Hier begint de vervolgingsfase. Hij brengt dan een dagvaarding uit, zodat de zaak nu bij de rechter aanhangig gemaakt kan worden.
Indien het feit niet gepleegd is in de uitoefening van zijn ambt, dan hoeft hij DNA geen toestemming te vragen. In dat geval kan hij Adhin zonder toestemming van DNA, voor de rechter brengen, middels een dagvaarding.
Voorbeelden
1. Adhin maakt zich schuldig aan geweld tegen een ondergeschikte op de werkvloer. Hij had geen bevoegdheid om dat te doen en dit feit is dan niet gepleegd in de uitoefening van zijn functie welke hem toebedeeld is binnen het staatsbestel. In dat geval heeft de pg geen toestemming nodig van DNA. Hij kan direct opgepakt worden.
2. Adhin tekent een beschikking welke tot stand gekomen is door corruptie. Hij had wel de bevoegdheid om die beschikking te tekenen, hoewel het niet zijn taak is om corruptie te faciliteren. Dus er moet niet alleen gekeken worden naar de vraag of het tot zijn taak behoorde, er moet ook gekeken worden naar de vraag of hij die bevoegdheid had (om de beschikking te ondertekenen). Nu hij in dit voorbeeld wel die bevoegdheid had om de beschikking te ondertekenen, kan de pg hem niet zonder toestemming van DNA vervolgen. Let wel, in de opsporingsfase mag hij Adhin wel aanhouden of verhoren.
In de zaak van de vernieling/verduistering van de apparatuur op zijn kabinet moet nu gekeken worden of hij de bevoegdheid had om zo een opdracht te geven. Nu moet gekeken worden of hij de bevoegdheid had om opdracht te geven tot vernieling. Neen, die bevoegdheid had hij niet. Nu gaan we kijken of hij misbruik heeft gemaakt van zijn ambt of positie. Het kan dat hij zijn positie heeft gebruikt om de opdrachten te geven aan zijn ondergeschikten. In dat geval heeft de pg wel toestemming nodig van DNA. De onderbouwing van deze zienswijze is te vinden in de Memorie van Toelichting (MvT) van de betreffende wet. Zie hieronder de afbeelding uit de MvT.
U ziet het hoe onwerkbaar deze wet is. Het zegt ook iets over de juristen die gewerkt hebben aan de totstandkoming van deze wet. Niet voor niets noemen wij deze wet op een sarcastische wijze: “Wet Onschendbaarheid Politieke Ambtsdragers”
Kort samenvattend:
De hele discussie omtrent de vraag of Adhin eerst in staat van beschuldiging gesteld had moeten worden, is op dit moment irrelevant. Op dit moment bevindt de zaak Adhin zich in de opsporingsfase en heeft de pg geen enkele toestemming nodig van DNA. De Wet In Staat van Beschuldigingstelling en Vervolging Politieke Ambtsdragers is nog niet van toepassing. Deze wet is pas van toepassing, indien de pg besluit Adhin te gaan vervolgen. Op dat punt is de pg nog niet beland.
Sunil Sookhlall & Kries Mahabier
