Tijdens de historische ontmoeting in het Witte Huis vrijdag tussen de linkse Braziliaanse president Luiz Inácio ‘Lula’ da Silva (77) en zijn Amerikaanse collega Joe Biden (80), benadrukten de leiders van de twee grootste democratieën op het westelijk halfrond dat ze hun relatie willen verstevigen en een gezamenlijk belang nastreven voor een sterke democratie in hun landen.
Die democratie is in zowel Brazilië als de VS zwaar aangevallen door hun voorgangers, de politieke geestverwanten en vrienden Donald Trump en Jair Bolsonaro. In Brazilië werden een maand geleden overheidsgebouwen bestormd door Bolsonaro-aanhangers, de Capitoolbestorming in de VS vond op 6 januari 2021 plaats. “Dit soort aanvallen op de democratie mag nooit meer gebeuren”, zei Lula. Hij benadrukte dat Brazilië met hem aan de macht weer terug is op het wereldtoneel en geen geïsoleerd land meer is.
Nepnieuws
Onder Bolsonaro stonden de internationale betrekkingen van Brazilië op een uitermate laag pitje. “Weet je dat de wereld van mijn voorganger vooral bestond uit nepnieuws?”, zei Lula tegen Biden voor voor aanvang van de gesprekken. “Nepnieuws ‘s ochtends, ‘s middags en ‘s avonds”. Biden antwoordde lachend: “Dat klinkt me bekend in de oren!”
Volgens Biden zullen beide landen nooit meer accepteren dat ooit nog zo’n aanval op de democratie plaatsvindt als bij de januari-bestormingen. Het was Biden die Lula direct na de uiterst spannende en definitieve verkiezingsronde vorig jaar oktober belde en hem feliciteerde. Daarmee stak hij Lula, die op het nippertje won in het zwaar verdeelde Brazilië, een hart onder riem: het machtigste land van de wereld stond achter hem.
Opnieuw was het Biden die direct fel uithaalde en de democratie verdedigde toen duizenden aanhangers van ex-president Bolsonaro vorige maand de drie machten bestormden in hoofdstad Brasilia.
Dat beide landen zich nu moeten herstellen van voorgaande autoritaire, ultrarechtse regimes en met een vergelijkbare ‘vijand’ te maken hebben schept een band tussen de VS en Brazilië, landen die gezien het verleden geen natuurlijke vrienden zijn. Het waren de VS die in 1964 de Braziliaanse militairen steunden, waarna er een langdurige militaire dictatuur van 21 jaar volgde in het Zuid-Amerikaanse land.
Amazone
Voor het redden van de Amazone wil Lula Biden ook mee krijgen. Brazilië hoopt dat de VS deelnemer worden in het zogeheten Amazone-fonds. In een tijd van klimaatcrisis en ontbossing, onder Bolsonaro toegenomen tot een punt van ‘no return’ waarbij de Amazone zich niet meer kan herstellen, is natuurbehoud van groot belang. Duitsland zei onlangs al 200 miljoen euro toe en de VS zou mogelijk 1,3 miljard dollar willen investeren in bescherming van het tropisch regenwoud, voor projecten en duurzame ontwikkelingen.
Na de ontmoeting zei Lula tegen de pers dat hij ervan uitgaat dat de VS toe zullen treden, maar het daar niet gedetailleerd met Biden over te hebben gehad. “Rijke landen moeten hun verantwoordelijkheid nemen en financieel bijdragen aan de landen die de bossen hebben, want die hebben we uiteindelijk allemaal zo hard nodig”, zei Lula.
Visum Bolsonaro
Terwijl de twee leiders in Washington hun besprekingen voerden, verblijft ex-president Jair Bolsonaro inmiddels al zo’n anderhalve maand in Florida. Bolsonaro vloog twee dagen voordat zijn ambtstermijn op 1 januari af zou lopen met een regeringsvliegtuig naar de VS. Onlangs deed hij een verzoek bij de Amerikaanse autoriteiten voor verlenging van een toeristenvisum met een half jaar.
Tegen CNN zei Lula vrijdag dat de kwestie-Bolsonaro en het al dan niet verlenen van zo’n toeristenvisum een zaak is van de Amerikaanse autoriteiten. Er lopen tientallen onderzoeken naar Bolsonaro in Brazilië, onder meer voor zijn beleid tijdens de coronapandemie, toen bijna zevenhonderdduizend Brazilianen overleden.
Ook beschuldigt Lula Bolsonaro van genocide op het Yanomami-volk. In hun territorium, waar duizenden illegale goudzoekers binnen zijn gedrongen, heerst al jaren een voedsel- en gezondheidscrisis zonder dat Bolsonaro ingreep.
Oekraïne
Over een aantal geopolitieke zaken, zoals de oorlog in Oekraïne, hebben Lula en Biden verschillende visies. Brazilië is neutraal en Lula is niet van plan om artilleriemunitie te leveren om het Westen te steunen met de verdediging van Oekraïne. “Als ik munitie zou sturen dan doe ik mee aan de oorlog”, aldus Lula.
De linkse leider ziet meer in vredesonderhandelingen met een aantal neutrale landen. “Daar zijn sterke onderhandelaars voor nodig, mensen die geloven dat de oorlog te beëindigen is”, zei Lula na afloop van zijn gesprekken op het Witte Huis.
