Ik weet niet of ik Suriname moet feliciteren. De FID van Total wekt hoop. Maar is deze hoop terecht? Hoeveel miljard US-dollar heeft Staatsolie verdiend voor Suriname in de afgelopen 35 jaar? Hoeveel miljard US-dollar heeft Suriname verdiend aan bauxiet, Suralco, Alcoa? Hoeveel miljard US-dollar heeft Suriname verdiend aan goud, aan hout, aan rijst?
Peh a moni deh? Peh a vooruitgang deh?
Hoe kan een land dat zelf goud in de grond heeft, geen dekking hebben voor haar munt? Hoe kan een land dat haar eigen goud als dekking kan hebben voor haar nationale munt, na 48 jaar haar munt zien devalueren?
Daar zaten ze dan als drie karikaturen op een rij: de toupet, de bril en de grijze baard, tijdens de aankondiging van de FID. Dit beeld komt veel voor in ontwikkelingslanden. Wat zal meneer Pouyanne van TotalEnergies niet gedacht hebben van deze vertoning? Hij zal gedacht hebben: “Ik ben in een nieuwe tekenfilm beland, maar goed, zo werkt het in een bananenrepubliek!”
Gran borgu
En daarom denk ik dat de “gran morgu” FID, de deal met TotalEnergies, gaat leiden tot een “gran borgu”. Suriname gaat meer lenen. Er is al US$ 4 miljard geleend, nu gaan we minstens nog US$ 6 miljard kunnen lenen. Want gran borgu kan; we kunnen tot minstens US$ 10 miljard lenen. Want gran morgu is US$ 10 miljard waard.
Zelfs de Wereldbank staat nu klaar om Suriname geld te lenen. Dit zijn geen giften. Het zijn ordinaire leningen met rente die terugbetaald moet worden. En de Wereldbank is gewoon een commerciële bank die geld wil verdienen aan Suriname.
Er is nu US$ 4 miljard geleend. Dit gaan we niet aflossen met een lekkers voor de bondholders, want er is nu gebleken dat er olie is, anders zou TotalEnergies niet komen naar Suriname. Dus de bondholders zijn heel erg blij!
Dit leengedrag, die US$ 4 miljard die uitgesteld is, heeft veel veroorzaakt. Er is ondertussen SRD 6,8 miljard uitgegeven aan Open Market Operations, rentebetalingen aan banken, dat is US$ 226 miljoen aan rentekosten. Wie gaat dit terugbetalen? Chan, koning Bravo, Somo, Rusland? Nee, de Surinamers, de ongeboren Surinamers gaan dit terug moeten betalen.
De koopkracht is vernietigd. De koers is nog steeds niet onder controle, want deze vertoont nog steeds allerlei volatiliteiten; het beweegt nog steeds nerveus. De zwarte markt leidt de Centrale Bank. De Centrale Bank van Suriname laat haar beleid afhangen van wat de cambio’s doen, en is zo afhankelijk van de cambio-bazen.
In zo’n land is een deal van 10 miljard een ramp, geen zegen. Ook al wil ik nog zo positief zijn, alles in mijn lichaam, als geboren Surinamer, omdat ik mijn eigen mensen ken, zegt ‘BAH’, dit wordt niets.
Inflatie gaat toenemen
De gewone Surinamer gaat niets merken van dat geleuter over “local content”. Alleen de ondernemers die al groot zijn gaan meedoen. Die hebben wat te bieden. Wat heeft u te bieden? Wat heeft de gewone Surinamer te bieden? Wie gaat werken voor de oliemaatschappijen? Je kan nu toch ook werken voor Staatsolie, waarom neemt Staatsolie je niet aan? Dus niet dromen. Alles gaat duurder worden. Velen gaan niet mee kunnen doen.
Toen er bauxiet was, nu er al zo lang goud is, toen Staatsolie kwam, heeft u meegedaan, beste Surinamer? Nee! Dus waarom zou u nu wel kunnen meedoen?
Conclusie
De Dutch disease is al zeker 25 jaar gaande. Zolang de politiek zich met de Surinaamse economie gaat bezighouden, een ex-politieman met zijn ex-gedetineerde vriendjes, en sluwe adviseurs u vertellen dat u rijker gaat worden van olie, wordt u gefopt. Denk aan Suralco, Alcoa, Staatsolie, alle goud wat er is, alle hout. Peh a moni deh? Peh a vooruitgang deh? Waarom zou het nu anders gaan? A.u.b. ophouden met dromen. En Potros Chan, ophouden met koekenbakkersverhalen vertellen aan het volk!
De politiek gaat alles verkwanselen zoals ze dat 48 jaar lang hebben gedaan. En als u wilt weten wie inderdaad gaat profiteren van die 10 miljard van TotalEnergies, moet u goed opletten wie nu afreist naar Suriname, wie op de foto’s staat met Potros Chan en vooral goed opletten welke deal er gemaakt gaat worden met welke Surinamers.
Suriname gaat met die toupet, die grijze baard en die bril niet vooruit. Zolang de duivel aan de macht is, gaat de duivel regeren. U bent kansloos. Dit heet de grondstoffenvloek. Er zijn overal op de wereld genoeg voorbeelden. Wist u dat gewone Guyanezen in Guyana nu geen betaalbare woning kunnen vinden of bouwen? Alles is zo duur geworden; een klein groepje wordt rijker sinds er olie in de Guyanese straten stroomt. De rest crepeert nog steeds. En van Venezuela weet u zelf alles, dat hoef ik u niet te vertellen.
Als u mee wilt doen met gran morgu, moet u ondernemer worden en wat weten over de olie-business en niet suffen bij de overheid. Er komt nog meer inflatie aan. Want als de olie-jongens meer kunnen betalen voor aardappelen en uien, gaan de winkeliers de prijzen verhogen en moet u die prijzen ook betalen. Simpel, uw koopkracht gaat nog meer afnemen! Daarom zijn mensen in andere olielanden arm. We weten dit uit eigen land. Staatsolie is er al 35 jaar. Is alles goedkoper of duurder geworden in 35 jaar?
Er is één lichtpunt: als de Surinaamse overheid sterft, gaat Suriname groeien!
Dr. Ashwin Ramcharan RO
