Dijon Koemapu uit Apetina zit er somber bij. Er kan geen cassave geoogst worden. Vanwege de aanhoudende droogte is de aanplant mislukt. Dit is overigens het beeld voor veel gezinnen in Apetina, een inheems dorp in het zuidoosten van Suriname, bewoond door de Wayana-gemeenschap. Cassave is voor veel inheemse- en tribale volken het hoofdvoedsel.
Na het planten duurt het anderhalf jaar voordat de oogst kan plaatsvinden. Door de gevolgen van klimaatverandering, waaronder lange periodes met extreem hoge temperaturen, wordt er helaas steeds minder cassave geoogst. De voedselzekerheid is hierdoor niet gegarandeerd.
Koemapu vertelt dat de cassaveaanplant twee jaar geleden reeds mislukt was. Dit kwam doordat de kostgronden onder water stonden. Dit jaar kan er wederom niet geoogst worden, maar ditmaal vanwege extreme droogte. Dit maakt de grond onvruchtbaar. Het gebrek aan cassave zorgt er ook voor dat bepaalde tradities en gebruiken in gevaar komen. Zo kan er geen Kasiri, een alcoholische drank van de inheemsen die bij speciale gelegenheden gedronken wordt, worden gemaakt.
De Kasiri wordt bereid door de wortels uit de cassaveplant te raspen en te weken in water. Hierna wordt dit mengsel in een matapi, een gevlochten buis, geperst waarna het sap wordt opgevangen. Het sap wordt vervolgens gekookt om de gifstoffen eruit te halen. Het mengsel wordt vervolgens gefermenteerd en gezeefd tot het gewenste eindproduct. Naast Kasiri komt ook het bereiden van cassavebrood in gevaar. Het overgebleven meel in de matapi wordt namelijk gebruikt om cassavebrood te bakken. Normaal gesproken wordt dit bijna elke dag geconsumeerd, vaak met de gebruikelijke “Pepre Watra.”
De effecten van klimaatverandering op voorouderlijke kennis
Volgens de Verenigde Naties is 80 procent van ’s werelds totale biodiversiteit te vinden in inheemse gemeenschappen. Koemapu vindt het daarom betreurenswaardig dat de inheemsen juist zoveel lijden onder de gevolgen van klimaatverandering.
“Als inheemsen beschermen wij juist de natuur. Wij leven sinds het begin van de mensheid in harmonie met het bos. We dragen juist het minst bij aan klimaatverandering en toch behoren wij tot de groepen die het zwaarst worden getroffen”, uit Koemapu zijn frustratie.
Hij legt uit dat men nu genoodzaakt is op zoek te gaan naar andere locaties voor de kostgrondjes. “Met onze voorouderlijke kennis weten wij jarenlang exact waar de vruchtbare gronden zijn. Door klimaatverandering lopen deze gronden nu onder water of worden ze onvruchtbaar door extreme droogte. We moeten nu dus op zoek naar andere gronden, die vaak kilometers verder liggen dan wij gewend zijn,” legt hij uit.
De traditionele wijsheid gaat steeds meer gebukt onder de gevolgen van klimaatverandering. Koemapu vertelt dat de Wayana’s aan het begin van de droge tijd, rond juli/augustus, een bepaald geluid hoorden afkomstig van een vlinderachtig beestje. Bij het horen van het “ding-ding-ding” geluid wist men dat de droge tijd zou aanbreken. Dit betekende dus dat de kostgronden gewied moesten worden en daarna opengekapt. Bij het aanbreken van het natte seizoen, bijvoorbeeld de kleine regentijd in december, kon het geluid van een bepaalde kikkersoort gehoord worden. “Vanwege de veranderende weerpatronen is dit echter allemaal in de war geschopt,” aldus Koemapu.
Hij vertelt ook over de waterstand in de rivier. Volgens Koemapu is er een duidelijk verschil te merken met dezelfde periode van het vorig jaar. Het water is dit jaar aanzienlijk lager. Maar ook de warmte en hitte van de zon zijn volgens Koemapu extremer dan het vorig jaar. “Dit is voelbaar door haast iedereen in het dorp, de mensen klagen steen en been omdat ze moeten werken in de felle zon, maar de temperatuur is niet uit te houden.”
Dit artikel is gepubliceerd met de ondersteuning van Climate Tracker’s Caribbean Climate Justice Journalism Fellowship
