Bij SOS Kinderdorpen Suriname was ruim dertig jaar sprake van seksueel, fysiek, emotioneel en financieel misbruik. Dat is de conclusie in een rapport van onderzoeksinstituut Verinorm in handen van Nieuwsuur dat meldingen van misbruik en incidenten bij SOS Kinderdorpen Suriname heeft onderzocht. SOS Kinderdorpen erkent de misstanden en zegt met de slachtoffers aan een passende schadecompensatie te werken.
Uit de verhalen van negentien slachtoffers van verschillende leeftijden blijkt dat het misbruik plaatsvond vanaf de oprichting van het Kinderdorp in 1972 tot de sluiting in 2006. Het ging om seksueel misbruik: aanrakingen, betastingen, gedwongen orale seks en penetratie. Het fysieke misbruik ging om “het krijgen van slaag” en “molesteren”.
Enkele slachtoffers zijn direct getuige geweest van seksueel misbruik van andere kinderen, soms een familielid. Uit het rapport: “Zo zijn sommige respondenten getuige geweest van een of meer zeer ernstige gewelddaden tegen baby’s, soms hun eigen zusje of broertje.” De slachtoffers noemen ook emotioneel misbruik als verwaarlozing, geestelijke mishandeling, oneerlijke behandeling en kleineren.
Drie slachtoffers hebben verteld dat zij door biologische zonen van een SOS-tante die verantwoordelijk was voor de opvoeding van de kinderen op emotionele manier zijn misbruikt. “Zo waren er twee zonen die de zus en broer van een respondent met elkaar lieten vechten. Deze zonen gaven de kinderen de opdracht om hun hand door hun poep te halen. Als ze dat dan niet deden, werden ze door een zoon van een tante opgesloten of door hem “gezweept”.”
Structureel misbruik
De onderzoekers vonden ook bewijzen van wangedrag op het gebied van financiën, waarbij het gaat om financiële malversaties en uitbuiting. “Er is enige onduidelijkheid over de financiële uitbuiting, dat wil zeggen het stelen van geld van de sponsors (in het Kinderdorp “peetvaders” genoemd), bestemd voor de kinderen. Geld van donoren dat voor hen bedoeld was, is niet bij hen terechtgekomen”, staat in het rapport.
De slachtoffers beschuldigen tenminste vijf verschillende leidinggevenden van enige of meerdere vormen van misbruik. Dat wekt de indruk dat misbruik door leidinggevenden structureel van aard was, staat in het rapport. “De grens van een corrigerende klap naar grove vormen van misbruik werd regelmatig overschreden. Dit is mede te wijten aan het ontbreken van adequaat toezicht, op alle niveaus, niet alleen binnen de SOS-organisatie, maar ook daarbuiten. Er was geen toezicht, controle of handhaving door de Surinaamse overheid.”
Er is met veel misstanden niets gedaan. Kinderen durfden niet te spreken over het misbruik, werden niet geloofd of werden zelf aangewezen als schuldige van het misbruik. Een rechtszaak tegen één voormalig leidinggevende voor het seksueel misbruik van minderjarigen binnen het SOS Kinderdorp in Suriname was te danken aan een vrouwelijk personeelslid dat een melding deed. De leidinggevende werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van drieënhalf jaar voor seksueel misbruik van een op dat moment twaalfjarig meisje.
SOS Kinderdorpen Nederland laat in een reactie weten dat de mishandeling “tegen alles indruist waar we voor staan, namelijk kinderen veilig laten opgroeien”. “We hebben in de afgelopen jaren ons beleid en procedures op het gebied van kindveiligheid- en integriteit uitgebreid en aangescherpt, en houden deze regelmatig tegen het licht om verbeteringen door te voeren.” De conclusies uit het rapport geven aan dat SOS Suriname “ernstig tekort is geschoten”.
“We kunnen de tijd niet terug draaien, maar stellen alles in het werk om de slachtoffers nu ondersteuning te bieden, op psychosociaal en financieel gebied en steun voor de langere termijn.”
De kinderen die in het Kinderdorp in Suriname verbleven, hadden allemaal een problematisch verleden voordat ze in het Kinderdorp aankwamen. “De plotselinge sluiting van SOS Kinderdorpen Suriname in 2006 en het gebrek aan goede opvang en nazorg heeft voor verschillende slachtoffers veel betekend”, schrijven de onderzoekers. “Zij voelen zich in de steek gelaten en wantrouwen mensen, naast hun problemen om verder te gaan met hun leven.”
De slachtoffers noemen vooral de psychische gevolgen. “Bijna ieder slachtoffer geeft expliciet aan (nog steeds) te kampen met (grote) psychische gevolgen van hun tijd in het Kinderdorp”, staat in het rapport. Het gaat onder meer om wantrouwen, gevoelens van wanhoop en depressie.
Verborgen slachtoffers
Er zijn volgens de onderzoekers aanwijzingen dat er veel meer slachtoffers zijn naast de negentien geïnterviewden. “Die ‘verborgen slachtoffers’ hebben we niet kunnen spreken omdat ze niet wilden meewerken of niet te traceren waren. Het is mogelijk dat die slachtoffers zich alsnog melden”, schrijven de onderzoekers.
“Exacte aantallen kunnen we niet noemen”, zegt Marjan Olfers, onderzoeker van Verinorm. “Het gaat om een periode van dertig jaar en om een onbekend aantal kinderen dat daar heeft verbleven. We hebben veel pogingen gedaan om documenten te achterhalen, maar die waren er niet meer.”
Bijna alle slachtoffers geven aan dat zij erkenning willen van het leed dat hun toentertijd is aangedaan in het Kinderdorp. Ze vragen om psychologische ondersteuning en “ook publiekelijke excuses is iets wat zij noemen”. “Er is dringend behoefte aan een professioneel, goed gecoördineerd en gecontroleerd ondersteuningssysteem in Suriname”, schrijven de onderzoekers.
SOS Kinderdorpen kwam in 2021 in opspraak door een misbruikschandaal. Een intern onderzoek toonde in dat jaar aan dat in twintig landen kinderen het slachtoffer werden van geweld en seksueel misbruik naar aanleiding van onafhankelijk onderzoek dat door SOS Kinderdorpen zelf naar buiten werd gebracht. Toen werden door de CEO van SOS Internationaal publiekelijk excuses aangeboden, en opgeroepen je te melden als er meer slachtoffers waren. Naar aanleiding van die oproep kwamen de misstanden bij Kinderdorp Suriname aan het licht.
SOS Kinderdorpen is een internationale hulporganisatie die vooral kinderen helpt van wie de ouders door armoede of gezinsgeweld dat niet kunnen. In 137 landen vangt de organisatie 65.000 kinderen op en ondersteunt 347.000 mensen met sociale programma’s. Binnen de organisatie gaat veel geld om: in 2019 was dat 1,4 miljard euro.
Het Kinderdorp in Paramaribo werd in 1972 opgericht en was het eerste geheel met Nederlandse donaties bekostigde Kinderdorp. In 1994 werd SOS Kinderdorpen in Suriname onderdeel van het mondiale SOS Kinderdorpen Internationaal. SOS Kinderdorpen Suriname is in 2006 overgenomen door ‘Stichting Prasoro voor het kind in nood’.
