Op woensdag 13 oktober jongstleden heeft de heer Ronald Renardo Aloema, bij velen bekend als Nardo Aluman (oom Nardo), het tijdelijke met het eeuwige verwisseld. Bij het vernemen van dit bericht gingen mijn gedachten terug naar al die jaren dat hij zich zowel nationaal als internationaal had geprofileerd als zijnde één der voorvechters, c.q. strijders van inheemse rechten en cultuur. Zijn heengaan is een echte aderlating voor de inheemse gemeenschap van Suriname.
De heer Aloema heeft zijn volk en Suriname door middel van de vele organisaties waar hij in participeerde en zelf ook leiding aan heeft gegeven, gediend.
In de jaren 70 werden de inheemsen van Suriname zowel nationaal als internationaal in de schijnwerpers gezet, door de 150 km lange protestmars die zij liepen van Albina naar Paramaribo. Deze protestmars werd georganiseerd door de ‘KANO’ van 27 december tot 30 december 1976 onder het motto “Grondrechten zijn ook mensenrechten”. Het doel was om aandacht te vragen voor de grondenrechten van de inheemsen en een petitie aan te bieden aan de regering om hen titel te verlenen op hun gronden.
De heer Aloema was één der organisatoren en liep tevens mee met de mars. Het resultaat van deze mars is geweest dat de minister van Opbouw op 20 april 1977 een “Adviescommissie Aanspraken op Grondgebieden in het Binnenland” installeerde. Tevens heeft de heer Aloema ook een grote bijdrage geleverd binnen ‘KANO’ die de pionier is geweest van de grondenrechtenstrijd in Suriname.
Na het uitbreken van de binnenlandse oorlog in 1986 en het daaropvolgende verzet van de Tucajana Amazones in 1989 werden vele dorpen verwoest en onstond er een stroom van vluchtelingen naar Paramaribo en Frans-Guyana. Tijdens deze periode heeft de heer Aloema ook een belangrijke rol gespeeld als lid van de Inheemse Raad. De bedoeling van deze raad was onder andere om het vertrouwen dat was afgenomen in het traditioneel gezag weer te herstellen.
Vanwege de oorlog werd het gezag niet meer gerespecteerd en moest worden hersteld. Na de binnenlandse oorlog was er ook een opvallende toename van inheemse organisaties merkbaar, die allen de wederopbouw en sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van de doelgroep nastreefden. Het was in deze periode en wel in 1992, dat de Organisatie voor Inheemsen in Suriname (OIS) werd opgericht door Renardo Aloema en Nouldus Jubithana. De doelstelling was niet alleen gericht op de verbetering en bevordering van de positie en ontwikkeling van de doelgroep, maar tevens gericht op het beschermen en ontwikkelen van de rechten, eigen identiteit, cultuur en zeden en gewoonten.
De OIS werd opgericht met als achterliggende gedachte dat er in de hedendaagse samenleving geen plaats is voor wapens en spanningen. De OIS verkreeg grote bekendheid onder leiding van de heer Aloema. Ze kan gezien worden als een intermediaire organisatie tussen inheemsen enerzijds en de overheid, ngo’s en internationale organisaties anderzijds. Tijdens het voorzitterschap van de heer Aloema kon er niet over inheemsen gesproken worden, zonder dat de OIS om haar bijdrage werd gevraagd. Op internationaal niveau zijn zij lid van de COICA.
Als kenner en drager van zijn cultuur heeft de heer Aloema een grote bijdrage geleverd aan het bevorderen, uitdragen en leren waarderen van de eigen cultuur door zowel de inheemsen als de overige Surinamers. Dit kwam niet alleen tot uiting in zijn dagelijks werk op de afdeling Cultuurstudies van het ministerie van Onderwijs, maar tevens richtte hij in 1987 de eerste inheemse theatergroep ‘Epakadono’ (“De nieuwe generatie” in Caribisch) op. Hierdoor zijn de inheemse cultuurelementen dichter bij de Surinaamse bevolking gebracht. Tevens publiceerde hij ook enkele werken in de eigen Caribische taal.
Als onderdeel van de strijd om erkenning en waardering van de rechten en cultuur van de inheemsen had de OIS op 9 augustus 2001 in het kader van de internationale dag van de inheemse volken, een massabijeenkomst georganiseerd aan de Waterkant. Dit was de eerste keer dat er publiekelijk geëist werd van de overheid om een nationale dag voor de inheemsen in Suriname uit te roepen. Het was pas in 2007 dat de regering-Venetiaan dit verzoek inwilligde, en werd 9 augustus de Nationale dag voor Inheemsen. Dit kan zeker gezien worden als een hoogtepunt voor de inheemsen en de OIS.
Zijn passie voor zijn volk dreef hem ertoe om de politiek in te gaan. Dit deed hij middels de oprichting van de Amazone Partij Suriname in 2000, een politieke partij die zich voornamelijk richtte op de bevordering van de rechten en ontwikkeling van de binnenlandbewoners, en met name de inheemsen. Echter behaalde zij geen zetels in dat jaar.
Tenslotte mag ik zeggen dat met het heengaan van oom Nardo de inheemse gemeenschap c.q. Suriname een grote strijder en cultuurkenner heeft verloren.
Ik condoleer bij deze zijn vrouw, kinderen en overige familieleden, de inheemse gemeenschap en Suriname met het verlies van deze grote zoon.
Rust in vrede oom Nardo, moge Tamushi Kaputano u begeleiden op uw reis naar de eeuwige jachtvelden
Drs. Theresia Cirino
Ronald Renardo Aloema (19 oktober 1946 – 13 oktober 2021)
Schrijverspseudoniem Nardo Aluman
