Afghanistan heeft een ongekende rijkdom aan bodemschatten in de grond zitten. Volgens sommige schattingen loopt de waarde op tot enkele biljoenen dollars. Daarmee zou het door oorlog verscheurde land een flinke economische impuls kunnen krijgen. Maar de Afghanen hebben er amper iets mee gedaan. Met één uitzondering: de Taliban.
De lijst met bodemschatten in het Centraal-Aziatische land is indrukwekkend. Volgens een rapport van de United States Geological Survey van enkele jaren geleden zit er 60 miljoen ton koper, 2,2 miljard ton ijzererts en een grote hoeveelheid andere interessante grondstoffen en edelmetalen, zoals goud, zilver, robijnen en saffieren, in de Afghaanse bodem.
Bovendien noemde het Amerikaanse ministerie van Defensie Afghanistan in het verleden zelfs “het Saoedi-Arabië van het lithium”.
Het winnen van al die grondstoffen en andere bodemschatten zou de Afghanen mogelijk 1 tot 3 biljoen dollar opleveren. Dat is 50 tot 150 maal de hele Afghaanse economie. De metalen kunnen worden gebruikt in tal van apparaten, zoals auto’s, telefoons en computers.
De vraag naar lithium zal explosief stijgen
Voor onder meer lithium is een grote markt. Het wordt gebruikt in accu’s voor elektrische auto’s. Daar is nu al volop vraag naar, maar die zal explosief groeien doordat in de toekomst alle auto’s elektrisch moeten kunnen rijden.
Toch is er nauwelijks een industrie in Afghanistan opgezet om de bodemschatten uit de grond te halen. Er zijn wel pogingen gedaan, bijvoorbeeld door China. Dat investeerde in 2007 zo’n 3 miljard dollar in een kopermijn. Maar vooral door een gebrekkige infrastructuur heeft dat nog weinig opgeleverd. Dat geldt ook voor enkele Chinese olieprojecten in het land.
Onder de 800 miljoen dollar aan goederen die Afghanistan jaarlijks exporteert, zijn dan ook nauwelijks grondstoffen. Bijna 90 procent van de uitvoer bestaat uit tapijten, gedroogd fruit en medicinale planten.
“Afghanistan is een kleine speler als het gaat om grondstoffen. Er zitten nauwelijks mijnbouwbedrijven in het land”, zegt Georgette Boele van het Economisch Bureau van ABN AMRO. “Ze exporteren wel wat goud, maar dan vooral binnen de eigen regio. Ook hebben ze wat lithium. Maar de belangrijkste producenten daarvan zijn Australië, China en Chili. Niet Afghanistan.”
Illegale mijnbouw is groot
Volgens een VN-rapport kreeg de onlangs afgezette Afghaanse regering jaarlijks dan ook slechts 42 miljoen euro aan belastinginkomsten binnen door de winning van grondstoffen. Dat had volgens de onderzoekers een veelvoud kunnen zijn.
Dat komt overigens niet alleen door de afwezigheid van een mijnindustrie, maar ook doordat de Taliban en lokale krijgsheren de grondstoffen uit de bodem halen. En daar hebben ze de afgelopen jaren uiteraard geen belasting over betaald. Wel gebruiken ze het om hun activiteiten te financieren.
Nu ze de macht in het land hebben gegrepen, is het de vraag wat er met de bodemschatten gebeurt. Mogelijk spelen China en Rusland daarbij een belangrijke rol. Beide landen hebben de diplomatieke banden met Afghanistan alvast aangehaald. En hoewel de Chinese activiteiten tot nu toe geen succes waren, is bijvoorbeeld het project met de kopermijn nog niet stopgezet.
En ook de Taliban zelf gaan waarschijnlijk door met de winning van de grondstoffen. Ze verdienen er naar eigen zeggen honderden miljoenen dollars per jaar mee, en daarmee is het een van de belangrijkste inkomstenbron van de groepering.
Mogelijk worden de enorme rijkdommen in de Afghaanse grond dus toch aangeboord in de komende jaren. Maar of veel Afghanen daarvan zullen profiteren, valt te betwijfelen.
NU.nl
