In de brede samenleving heerst de opvatting dat het Hof van Justitie van Suriname (HvJ) de gewijzigde Amnestiewet 2012 buiten toepassing heeft verklaard in de zaak van de veroordeelde Desi Bouterse. Men verkeert in de veronderstelling dat Bouterse naar de gevangenis moet, nadat in hoger beroep zijn veroordeling voor twintig jaar gevangenisstraf eventueel in stand wordt gelaten. Dit is een verkeerde opvatting.
Bij wet van 19 augustus 1992 werd amnestie verleend aan onder andere de toenmalige Jungle Commandoleider, Ronnie Brunswijk (thans vicepresident). In die Amnestiewet werd geregeld dat amnestie verleend wordt voor bepaalde misdrijven die gepleegd zijn in de periode 1 januari 1985 tot en met 20 augustus 1992.
In 2012 heeft Bouterse amnestie doen verlenen aan zichzelf. In 2012 heeft de NDP-regering de Amnestiewet van 1992 gewijzigd. De periode van amnestie werd gewijzigd. De periode 1 januari 1985 tot en met 20 augustus 1992 werd gewijzigd in 1 april 1980 tot 20 augustus 1992. Hierdoor werden de Decembermoorden van 1982 ook gedekt door deze Amnestiewet van 2012.
Op 11 mei 2012 heeft de Krijgsraad uitspraak gedaan dat het Decembermoordenproces geschorst wordt, totdat het nog in te stellen Constitutioneel Hof een uitspraak gedaan heeft of de gewijzigde Amnestiewet 2012 al dan niet een inmenging is in een lopende strafzaak.
Wij zullen het u niet lastig maken met de juridische details, want deze column willen wij niet juridiseren. De “8 decembermoorden-verdachte”, Edgar Ritfeld, pikte de schorsing van de rechtszaak niet, want hij wilde zijn naam gezuiverd hebben. Hij wilde dat de zaak tot het eind afgehandeld werd, zodat hij vrijgesproken kon worden van alle blaam. Hij wilde niet als lafaard door het leven gaan die geprofiteerd zou hebben van een Amnestiewet. Ritfeld bracht de zaak bij het HvJ, om te bewerkstelligen dat de rechtszaak voortgezet kon worden.
Twee redenen waarom de zaak volgens het HvJ voortgezet moest worden
1. In haar vonnis van 27 januari 2014 heeft het HvJ bepaald dat de Krijgsraad geen wettelijke bevoegdheid heeft om de zaak in dit geval te schorsen. Motivatie: De wet heeft duidelijk aangegeven in welke gevallen de Krijgsraad een zaak mag schorsen. Het geval van de Amnestiewet viel niet onder de gevallen waarin de wet voorzien heeft met betrekking tot schorsing van een zaak.
2. Tevens heeft het HvJ gezegd dat deze zaak zo spoedig mogelijk afgehandeld dient te worden, gelet op het feit dat diverse verdragen waaraan Suriname gebonden is, stellen dat een zaak binnen een redelijke termijn afgehandeld dient te worden. Dit vonnis kunt u hier downloaden.
Het HvJ heeft nergens gezegd dat de Amnestiewet 2012 niet geldig of niet van toepassing is. Sterker nog, het HvJ heeft zich helemaal niet uitgelaten over de Amnestiewet 2012. Het HvJ heeft alleen gezegd dat de rechtszaak voortgezet moet worden; over eventuele gevolgen van de voortzetting van de rechtszaak, heeft het HvJ zich niet uitgelaten. Het HvJ heeft onder aanvoering van bovengenoemde twee redenen de zaak terugverwezen naar de Krijgsraad, met de opdracht om einduitspraak te doen in de zaak. De rechtszaak moest voortgezet worden, dat is wat het HvJ heeft gezegd.
Stel dat de Krijgsraad in hoger beroep de veroordeling van twintig jaar in stand laat; dan nog gaat Bouterse vrijuit, want de Amnestiewet 2012 is nog steeds geldig en dus van toepassing. De Amnestiewet 2012 doet direct intrede nadat de Krijgsraad de veroordeling eventueel in stand laat. Wij denken dat dit de reden is waarom de Krijgsraad geen gevangenneming gelast heeft in haar vonnis.
Wil men dat Bouterse naar de gevangenis gaat bij een eventuele onherroepelijke veroordeling, dan dient De Nationale Assemblee de wijziging van de Amnestiewet 2012 per wet ongedaan te maken. De vraag is of Brunswijk eraan zal meewerken. Wij gaan er niet van uit dat hij eraan zal meewerken, want hij denkt dat de door hem gepleegde ordinaire bankroof van 28 december 1984 ook onder de gewijzigde Amnestiewet valt. (Noot: hij is in 1986 en 1995 veroordeeld voor bankroof).
Vermeldenswaard is, dat zowel de ABOP als de PL meegewerkt hebben aan de wijziging van de Amnestiewet in 2012. Belfort die nu roept dat Bouterse opgesloten moet worden, was in die tijd minister van Justitie en heeft zich muisstil gehouden.
*(Belfort was een maand na de aanname van de Amnestiewet 2012 minister geworden. Echter neemt dit niet weg, dat hij minister is geworden in de regering-Bouterse die deze omstreden wet heeft afgekondigd.)
De huidige coalitie had vóór de verkiezingen een uitgesproken mening over de gewijzigde Amnestiewet 2012. Wel, nu zijn zij aan de macht, en is het aan hen gelegen om de wijziging van de Amnestiewet 2012 ongedaan te maken middels wetgeving. Daarom vinden wij buitengewoon schokkend dat de gewijzigde Amnestiewet van 2012 nog steeds niet per wet is ingetrokken. Trek die wijziging van de Amnestiewet 2012 in. Daarvoor is slechts een numerieke meerderheid (geen twee derde meerderheid!) nodig in het parlement en die heeft men.
Sunil Sookhlall & Kries Mahabier
