Er zijn overeenkomsten tussen opvoeding en leiderschap. Dezelfde verwaarlozing die in de opvoeding van jongeren leidt tot hun ontspoord gedrag, leidt in de volwassenwereld van leidinggeven (organisaties, samenlevingen) tot ontspoorde organisaties of samenlevingen.
Noot vooraf: in dit artikel wordt met leider politici bedoeld en met leiderschap politiek leiderschap. Het doel van de opvoeding is autonomie; zelfstandigheid. De opvoeding is geslaagd wanneer de volwassene autonoom is.
Wat betekent dat zij/hij:
1. Problemen oplost;
2. Resultaatgericht handelt, zonder de omgeving uit het oog te verliezen;
3. Vanuit verschillende invalshoeken naar zaken/gebeurtenissen kijkt;
4. Kan samenwerken, dat wil zeggen anderen ondersteunt en versterkt bij de oplossing van problemen.
De begeleiding – feitelijk de heropvoeding – van ontspoorde jongeren in de justitiële jeugdinstelling was gericht op het verwerven van deze 4 vaardigheden, die in de opvoeding als basis gelden en zonder welke men niet positief kan bijdragen aan een samenleving. Deze 4 basisvaardigheden zijn dezelfde die een leider moet hebben; er zijn er nog meer, maar deze zijn de basis! Leiders die deze basis niet hebben, ontsporen ook.
Hun ontsporing heeft gevolgen voor de samenleving die ze leiden, die samenleving ontspoort namelijk ook. Net als een ontspoorde jeugd het antwoord is op pedagogisch onvermogen, is een ontspoorde samenleving het antwoord op ontspoord leiderschap. Zie hier de overeenkomst tussen opvoeden en leiderschap. Net als opvoeden is leiderschap fundamenteel!
Wie de afgelopen decennia (eigenlijk vanaf de onafhankelijkheid) de sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van Suriname volgt, (inter)nationale rapporten, artikelen en nieuwsberichten hierover leest, kan niet anders dan vaststellen dat het leiderschap van dit land ernstig is ontspoord met als resultaat een ontspoorde samenleving. Suriname heeft een fundamenteel probleem en dat probleem heet leiderschap.
Door dit hier zo te schrijven, zonder schaamte of toedekking (de schrijfster is geen mama van de sribi krosi 😊), bestaat de kans dat afweer wordt gemobiliseerd om de vaststelling te verwerpen als: ‘niet vaderlandslievend, staatsgevaarlijk en anti-nationalistisch’.
Net zoals ontspoorde jongeren in de afweer of verdediging gaan wanneer hun afwijkend gedrag ter sprake komt. Het is verklaarbaar, wie niet leerde autonoom te zijn, ervaart kritische aandacht voor zijn gedrag als een aanval op zijn mens zijn, en geen mens wil aangevallen worden. Maar, bekritiseren is niet hetzelfde als aanvallen. Kritiek is verbinding, aanval is scheiding; kritiek is ‘wij’, aanval is ‘zij’. Kritiek heeft tot doel veranderen of verbeteren, aanval heeft tot doel uitschakelen of doden!
Het verschil kennen tussen een onderbouwde kritische maatschappijbeschouwing en een aanval op je land of samenleving, vraagt een oordeelsvermogen dat ook op kennis is gestoeld.
Surinaamse leiders hebben belang bij dat Surinamers (hun kiezers) niet beschikken over dit oordeelsvermogen dat wordt ontwikkeld door goed onderwijs. Hun leiderschap is erop gericht het oordeelsvermogen van Surinamers (dus de autonomie van hun kiezers!) slapend te houden; dat doen ze onder meer door verwaarlozing van het onderwijs en vrijages met vakbonden en religie! Hoe weet je wanneer je met ontspoord leiderschap van doen hebt? De tekenen zijn velerlei en altijd te herleiden tot gebrek aan de vier basisvaardigheden die ik hiervoor noemde.
1. Ontspoorde leiders lossen geen problemen op, ze veroorzaken ze.
2. Ontspoorde leiders handelen niet resultaatgericht omdat ze de samenleving niet betrekken.
3. Ontspoorde leiders kijken alleen vanuit hun privaat of partijbelang.
4. Ontspoorde leiders werken niet samen, gedragen zich als elkaars concurrenten en soms – nog erger – elkaars vijanden.
Landen die serieus zijn over hun nationaal leiderschap laten dat niet over aan willekeurige krachten, maar investeren daar gericht in. De ontwikkeling van leiderschap als NATIONALE KWALITEIT is voor en in die landen een strategische keuze. Niet een naar binnen gerichte quasi nationalistische of partijpolitieke bedoening. Wie van buitenaf naar zulke landen kijkt ziet: hier is leiderschap aan zet. Wie zulke landen bezoekt, ervaart dat. Net als opvoeden heeft leiderschap ook een spirituele dimensie (let wel met spiritualiteit wordt niet religiositeit of kerkelijkheid bedoeld!) Hoe gaat dat in Suriname?
In Suriname doen we bekrompen, armoedig en niet serieus over de vorming van onze leiders. MBA-leergangen vormen geen leiders, maar leiden op tot managers van bedrijfsadministratie. Niets verkeerds mee, want ook die zijn hard nodig, vooral in een land waar administreren een scheldwoord is. Met je MBA-bul kun je leider en leidend worden in je business, een absolute topper. Maar dat is niet het leiderschap dat dit artikel bedoelt. In dit artikel gaat het over DE VORMING VAN JE FUNDAMENT ALS LEIDER!
Weten waar je van bent gemaakt, “wie is je vader, wie is je moeder”, is hartstikke leuk voor gezellige social talk, maar daar gaat het nu niet over. Het gaat nu over HARD TALK. WIE BEN JIJ ALS LEIDER, wat drijft je, ken je je sterkten en zwakten, ken je jouw afkeuren en voorkeuren en ben je daar in je leiderschapsbeoefening duidelijk over? Hoe ben je in een team met mensen die intelligenter of hoger zijn opgeleid dan jij? Wat doe je met kritiek, tegenstanders en/of verlies? Waar wil je verantwoordelijkheid voor nemen en dragen, waarvoor niet? Hoe zit het met je zelfdiscipline; ben je gevoelig voor verleiding of kun je goed je aandacht bij het doel houden? Hou je van jezelf, van de mensen die je leidt en van je leiderschapsopdracht? Kun je jezelf relativeren? Heb je humor/zelfspot?
Over leiderschapstrainingen van politieke partijen en vakbonden zal ik maar zwijgen. In Suriname worden mensen niet gevormd voor leiderschapsbeoefening maar – na partijpolitieke hersenspoeling – aangewezen op basis van politieke voorkeur en willekeur! Bij elkaar maakt dit alles dat we in onze collectieve (maatschappelijke) ontwikkeling geïsoleerd zijn geraakt met als resultaat onze huidige maatschappelijke toestand.
Het volgende deel (3) van deze reeks gaat over waarom we ons nationaal leiderschap moeten verbeteren.
Filia Kramp